Բարսեղյան Մհեր

Тысячи лет тому назад по дремучим лесам, покрывавшим Землю, бродили гигантские чудовища многочисленных разновидностей. И даже несмотря на свои невообразимые размеры, они не смогли выдержать трудностей, которые пришли вместе с изменением климата и исчезновением пищи.
Они погибали один за другим, пока не вымерли все, кроме двух видов — африканского и
азиатского слона. Предшественниками слонов были огромные чудовища, известные под именем «мамонт». Их скелеты можно увидеть в музеях, а зрелище это устрашающее! Их кости находят в земле в долинах и в руслах рек в Северной Америке и Европе. В далекой Сибири была найдена туша одного из них, вмерзшая в лед, сохранившаяся настолько хорошо, что даже глаза остались нетронутыми!
Хотя слоны когда-то населяли многие места на Земле, теперь они встречаются в первозданном виде только в Африке и тропической Азии.Слоны — самые крупные из животных суши и во многих отношениях наиболее интересные. По характеру они очень мягкие и добрые и довольно умные; они поддаются дрессировке гораздо легче
любых других животных, кроме домашних собак.Ноги у слона, похожие на огромные колонны, необходимы для того, чтобы выдерживать его
гигантский вес. Его бивни представляют собой выросшие до неимоверных размеров зубы. Эти бивни используются для подрывания корней в поисках пищи, а также в качестве оружия, для защиты. Мозг у слона — сравнительно небольшого размера по сравнению с размерами животного.Наиболее примечательной частью тела слона является хобот, представляющий собой продолжение носа и верхней губы, и он служит слону рукой, носом и губами одновременно. В хоботе около 40000 мышц, поэтому он такой сильный и гибкий. Кончик хобота заканчивается чем-то вроде пальца,который настолько чувствителен, что слон может поднять им маленькую булавку!

1.Հոլովի՛ր գիրք, ամպ, սեղան բառերը։

Ուղղական (ո՞վ, ի՞նչ) գիրքը,ամպը,սեղանը

Սեռական (ո՞ւմ, ինչի՞) գրքին,ամպին,սեղանին

Տրական (ո՞ւմ, ինչի՞ն) գրքին,ամպին,սեղանին

Բացառական (ումի՞ց, ինչի՞ց) գրքից,ամպից,սեղանից

Գործիական (ումո՞վ, ինչո՞վ) գրքով,ամպով,սեղանով,

Ներգոյական (ո՞ւմ մեջ, ինչո՞ւմ, ինչի՞ մեջ) գրքով,ամպում,սեղանում,

2․Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրո՛ւ և բացատրի՛ր օրինաչափությունը:

Ա. Ուժ, տարր, ծով, նաև, կույտ, բերդ, շենք:
Ուժեր, տարրեր, ծովեր, նաև, կույտեր, բերդեր, շենքեր
Բոլորը ստացել են <<եր>> վերջածանց

Բ. ճանապարհ, գաղտնիք, հրաշք, մեքենա, շրջան, շինություն, նավահանգիստ:
Ճանապարհներ, գաղտնիքներ, հրաշքներ, մեքենաներ, շրջաններ, շինություններ, նավահանգիստներ:
Բոլոր բառերը ստացան <<ներ>> վերջածանց։

Գ. Գառ, դուռ, մատ, մուկ, թոռ, ձուկ, լեռ, բեռ:
Գառներ, դռներ, մատեր, մկներ, թոռներ, ձկներ, լեռներ, բեռեր:
Ընդամենը երկու բառ ստացավ <<եր>> վերջածանցը։

Դ. Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր:
աստղներ,արկղներ,վագրներ,սանրներ։
Բոլոր բառերը ստացան <<ներ>> վերջածանց։

Ե. Ծովածոց, սուզանավ, դաշտավայր, շնագայլ, հեռագիր, լրագիր:
Ծովածոցներ, սուզանավներ,դաշտավայրեր,շնագայլեր,հեռագիրներ,լրագիրներ
Ընդամենը երկու բառ ստացավ <<եր>> վերջածանցը։

Զ. Քարտաշ, գրագիր, լեռնագործ, բեռնակիր:
Քարտաշատներ,գրագիրներ,լեռնագործներ,բեռնակիրներ
Բոլոր բառերը ստացան <<ներ>> վերջածանց։
Է. Մարդ, կին:
Մարդիկ,կանայք

3․Փակագծում տրված բաոերը հոգնակի՛ դարձրու և համապատասխան ձևով գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Մրցող լաստանավերը (լաստանավ) մաքուր էին ու զարդարված գույնզգույն լաթերով:
Հարթավայրերը (հարթավայր) գարնան հորդացումների ժամանակ գետերը կարող են հակառակ ուղղությամբ հոսել:
օդերևութաբանները (օդերևութաբան) զգուշացնում են քաղաքին սպառնացող նոր ցիկլոնի մասին:
Գետում ջրի մակարդակը բարձրացել էր սառցադաշտների (սառցադաշտ) պատճառով:
Ջրի հոսանքը դանդաղեցնում են հատակին լցված քարակույտներից (քարակույտ):
Աշխարհի գեղեցիկ ջրվեժները (ջրվեժ) մեկը` Վիկտորիան, անցյալ դարում է հայտնագործվել եվրոպացիների կողմից:
Շատ ծովախորշները (ծովախորշ) վերածվել են ցամաքի:

4․Բառակապակցությունն անվանել մեկ բառով:

Օր․՝ յոթ գլխով- յոթգլխանի,․․․

ստրուկի մտքով-ստրկամիտ, լի և առատ-լիառատ, միրգ և հյութ-մրգահյութ, ցավից լլկված-ցավլլուկ, մոլոր մտքով-մտամոլոր, սուր ընթացող-սրընթաց, խելքը կորցրած-խելակորույստ, նոր հայտնված-նորահայտ, մենակ ապրող-մենակյաց, խիստ բարքով-խստաբարո, երկար ապրող-երկարակյաց, նոր եկած-նորեկ, աչքին հաճելի-աչքահաճ(աչք շոյող):

5․Բառերի ընդհանուր արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց ուղիղ ձևերը և տրված բառերը բացատրի՛ր արմատների միջոցով:

Ա.Ելևէջ, Իջևան, իջնել, վայրէջք:
Ելևէջք,իջևաննել,վայրէջք,վայր իջնել

Բ.Բանբեր, բանակռիվ, բանաստեղծ, բանասեր:
խոսք բերող,խոսքի կռիվ, խոսք ստեղծող,

Գ.Սնափառ, սնամեջ, սնահավատ, սնապարծ:
Սին-դատարկ, ունայն
Անփառունակ,դատարկ,անհավատ(փուչահավատ),անիմաստ պարծանք

1) Գտե՛ք գումարը.

ա) (–11) + (–2) + 6 + 5 + (–7)=-9

բ) 22 + (–14) + (–30) + (–15) + 19=-28

գ) 8 + 14 + (–21) + (–36) + (–1)=-36

դ) (–33) + 25 + (–40) + (–25) + 80=7

2) Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք այն բոլոր կետերը, որոնց 

համապատասխանող թվերի բացարձակ արժեքները`

ա) փոքր են 1-ից, գ) մեծ են 0-ից և փոքր են 6-ից,
0, 5,

բ) փոքր են 5-ից, դ) մեծ են 8-ից և փոքր են 12-ից։
4,10,

3) Գնել են պարտերի և օթյակի 12-ական տոմսեր։ Բոլոր տոմսերի 

համար վճարել են 36000 դրամ։ Ի՞նչ արժե պարտերի տոմսը, եթե 

այն օթյակի տոմսից 1000 դրամով թանկ է։
2000,1000

4) Ճի՞շտ է, որ երկու հավասար ամբողջ թվերի բացարձակ ար-

ժեքները նույնպես հավասար են։
ոչ

Լրացուցիչ(տանը)

5) 12 մ երկարություն, 10 մ լայնություն և 5 մ բարձրություն ունեցող 

մարագը 34-ով լցրել են փայտով։ Քանի՞ անգամ են գնացել` փայտ 

բերելու, եթե ամեն անգամ փայտը բերվել է 2 բեռնատարներով` 

յուրաքանչյուրում 15 մ³ փայտ։

6) Տուփում կա 6 կարմիր և 4 սպիտակ գնդիկ: Նրանցից վերցնում են 

պատահական մեկը: Ինչքա՞ն է հավանականությունը, որ այն 

կարմիր կլինի:
60%

7) Ճի՞շտ է, որ եթե մի ամբողջ թիվը փոքր է մյուսից, ապա նրա բացարձակ արժեքը նույնպես փոքր կլինի մյուսի բացարձակ արժեքից։
ոչ

1. Հողի ու ջրի ,թռչունների ու ձկների ,վայրի գազանների պահպանման համար ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվում:
   1.Խնայոաբար օգտագոծել 2.Բնությունը պետք է պահպանել 3.բնությունը պահպանել
2. Ինչու՞ չի կարելի այրել կենցաղային աղբը:
   Որովհետև թույնավոր թթվածիններ է արտադրում։

1․ Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր․

Օրինակ՝ ջրաման- ջուր (արմատ)-աման (արմատ)

• գնդակ-գունդ
• ընդհանուր-ընդ
• աղջնակ-աղջիկ
• թթենի-թութ
• ընդամենը-ընդ
• հանրություն-հանրային
• գիրք-գիր
• մտազբաղ-միտք և զբաղվել
• տանձենի-տանձ
• հանրապետություն-հանրություն և պետություն

2․ Բաց թողած տեղերում լրացրու Է կամ Ե:

օրեցօր, երեսուներեք, աներևույթ, էական, էլեկտրաէներգիա, Էջմիածին, ինչևէ, լայնեզր, խուռներամ, ծովեզր, կիսաեփ, հրեշ, մանրէաբան, մեջք, նրբերանգ, ողբերգակ, որևիցէ, չէի, պատնեշ, ջէկ, վերելակ, տիեզերք, ցայգերգ, քառասուներկու:

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1)Հաշվել

ա) 6 – 7=-1

բ) –30 – 44=-74 

գ) 12 – 9=3

դ) 18 – 23=-5

ե) –11 – 9=-20

զ) 8 – 2=6

է) –16 – 7=-23 

ը) 0 –16=-16

2) Կատարե՛ք հանում.

ա) 34–(–7)=27

բ) 101 – (–8)=93

գ) 29 – (–11)=18

դ) –70 – (–14)=56

ե) –48–(–25)=23

զ) –17 – (–34)=-17

է) –52 – (–2)=-54

ը) 82 – (–3)=79

3) Գտե՛ք և համեմատե՛ք արտահայտությունների արժեքները.

ա) 8 – 3 և 3 – 8=0, գ) –25 – (–3) և –3 – (–25)=-56

բ) (–7) – 4 և 4 – (–7)=-22 դ) 6 – (–2) և (–2) – 6=-16։

 Ի՞նչ օրինաչափություն է այստեղ գործում։

4) Օդի ջերմությունը իջավ 7⁰C-ով և դարձավ –3⁰C։ Որքա՞ն էր օդի 

ջերմությունը մինչև այդ փոփոխությունը։
4⁰C

Լրացուցիչ(տանը) 

5) Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա) (35 – 17) – 20=-2 դ) (29 – 64) + 23=-12 է) (–39 –21) + 11=-49

բ) (–43 – 14) – 32=89 ե) (–30 – 21) + 56=+5 ը) (16 – 33) – 50=-67

գ) (–74 + 27) – 15=-62 զ) (81 – 45) – 60=-36 թ) (–18 + 6) – 39=-41 

6) Բերե՛ք երկու այնպիսի ամբողջ թվերի օրինակ, որոնց տարբե րու-

թյունը դրական թիվ լինի։ Կարո՞ղ է արդյոք այդ դեպքում հանելին 

բացասական թիվ լինել։

5- (-4)=1

7) Սուզանավի խորաչափը ցույց էր տալիս ծովի մակերևույթից 145 մ 

խորություն (–145 մ)։ Որոշ ժամանակ անց խորաչափի ցուցմունքը 

դարձավ –173 մ։ Ինչքա՞ն էր սուզանավի ընթացքի նախկին և նոր 

խորությունների տարբերությունը։
28

Բառախաղ, բառերի վերադասավորումով կազմիր նոր բառեր։

սրահ-հարս

սնար-սանր

դրամ-մարդ

ագռավ-գավառ

վտակ-կտավ

ծառա-առած

շուն-նուշ

Հետևյալ բառից կազմիր նոր բառեր․

Ատամնաբուժական-ատամ,բուժակ,բուժական,

Կատակերգություն-կերգություն,կատակ,երգ,կերգ,

արևմտահայերեն-հայերեն,արև,արևմտահայ

Առաջադրանքեր(դասարանում)

1) Հաշվե՛ք.

ա) |–3| + |+2| – 4=-5

գ) 4 · |+6|– 3 · |–7| + 2=2

բ) |–28| + |–6| – 25=9

դ) 18 · |–8|+ 3 · |+4| – 100=56

2) Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք A (–7), B (+2) կետերը եւ գտե՛ք

նրանց հեռավորությունը։ Ճի՞շտ է արդյոք, որ այդ հեռավորությունը 

հավասար է C (+7) եւ D (–2) կետերի հեռավորությանը։
այո

3) Հետեւյալ թվերը վերլուծե՛ք պարզ արտադրիչների` 441, 280, 1880, 4608, 900։

220.5×2,
140×2,
940×2,
2304×2,
450×2,

4) Տրված են –8 եւ +5 թվերը։ Գտե՛ք այդ թվերի գումարին հակադիր

թիվը։ Ապա գտե՛ք տրված թվերին հակադիր թվերի գումարը։ Ո՞ր 

օրենքի հիման վրա կարելի է պնդել, որ ստացված երկու թվերն իրար հավասար կլինեն։
-3

Լրացուցիչ(տանը)

5) Հաշվե՛ք 2 ·|*| – |–6| + 3 արտահայտության արժեքները` աստղանիշի

փոխարեն տեղադրելով +2, –10, +5, –6, –1, 0 թվերը։
1,17,7,9,-1

6) Շենքի բարձրությունը 30 մ է։ Նրա երկարությունը բարձրության 180%-ն է, իսկ լայնությունը` 60 %-ը։ Գտե՛ք շենքի ծավալը։
54մ երկարություն և 18 մ լայնություն

7) Վիճակախաղի 500 տոմսից շահող են 50-ը: 1 տոմս գնելու դեպքում

որքա՞ն է շահելու հավանականությունը:
>10%

8) Պատկերացրե՛ք 1 կմ երկարությամբ մի գնացք, որն ընթանում է

60 կմ/ժ արագությամբ։ Ինչքա՞ն ժամանակում այդպիսի գնացքը

կանցնի 1 կմ երկարությամբ թունելը։

60կմ=60000 մ 1կմ=1000 մ
60000:1000=60
Պատ․՝ 60 վարկյան

1/ Որո՞նք էին Վանի թագավորության թշնամի պետություններն։
Ասորեստանը

2/ Ովքե՞ր էին կիմերները։ Ռուսա 2-րդը ինչպե՞ս վարվեց կիմերների հետ։
Կիմերները միջին Ասիայում ստեղծեցին պետություն։

3/ Ինչո՞ւ թուլացավ Վանի թագավորությունը։ 
Արգիշտի I մահից հետո Վանի թագավորությունը սկսեց թույլանալ