Рубрика: 2022-2023 ուստարի

Փետրվարի 21 մայրենի լեզվի օրն է։Գլխավոր համաժողովի 30-րդ նստաշրջանի որոշումով 1999 թվականի նոյեմբեր ամսին և նշվում է 2000 թվականի փետրվարի 21-ից` որպես մայրենի լեզուների իրավունքների ճանաչման և գործածության աջակցման օր։Մայրենի լեզվի միջազգային օրը 2005 թվականից նշվում է նաև Հայաստանում։


1947 թվականին, երբ անգլիացիները վերջապես հեռանում են Հնդկաստանից, կազմավորվում է Պակիստան պետությունը։ Այն կազմված էր երկու խոշոր տարածաշրջաններից, որոնք իրարից կտրուկ տարբերվում էին մշակույթով և լեզվով. արևմտյան Պակիստանում իշխում էր ուրդու լեզուն, իսկ արևելյանում՝ բենգալերենը։ Չնայած բենգալերենը միլիոնավոր մարդկանց մայրենի լեզուն էր, սակայն 1948 թվականին Պակիստանի կառավարությունն ամբողջ երկրի համար պետական լեզու է հռչակում ուրդուն։ Կառավարության որոշումը երկրի արևելյան մասի բնակչության մեծ մասը դժգոհությամբ է ընդունում, բողոքի ցույցեր են տեղի ունենում։ Կառավարությունը ոչ միայն հաշվի չի նստում արևելյան տարածաշրջանի բնակիչների պահանջների հետ, այլև ճնշում է բենգալերենի պաշտպանությանն ուղղված ցույցերը։ Իսկ 1952 թվականին Դաքքա քաղաքում կայացած ուսանողական ցույցը ճնշելիս մի քանի մարդ զոհվում է, զոհվում են հանուն իրենց մայրենի լեզվի իրավունքի պաշտպանության։ Այս ողբերգական դեպքերի հետևանքով արդեն բողոքի զանգվածային ցույցեր են ծայր առնում։ Հակամարտության ընթացքում 1956 թվականին բենգալերենը, ի վերջո, պետական լեզվի կարգավիճակ է ստանում։

Մայրենի լեզվի իրավունքների համար մղվող պայքարը նպաստեց բենգալցիների ազգային ինքնագիտակցության աճին։ Ազգային-ազատագրական պատերազմից հետո Արևելյան Պակիստանն առանձնացավ, և 1971 թվականին առաջացավ նոր պետություն՝ Բանգլադեշը։

Բանգլադեշում փետրվարի 21-ը նշվում է որպես ազգային տոն՝ Մայրենի լեզվի օր, իսկ մայրաքաղաք Դաքքայում զոհված ուսանողների հիշատակին հուշարձան է կանգնեցված։

1. Փիլիպոս Երկրորդը ինչպե՞ս հզորացրեց Մակեդոնիան և գրավեց Հունաստանը։
   Ամրապնդեց արքայական իշխանությունը,զարգացրեց տնտեսությունը։
   Վարում էր նպատակասլաց արտաքին քաղաքականություն։
   Գործելով մերթ դիվանագիտությամբ, մերթ ռազմական միջոցներով Փիլիպոս II ի վերջո գրավեց Հունաստանը
2. Ի՞նչ գիտեք Ալեքսանդր Մակեդոնացու մասին։
   Ալեքսանդրը գահ բարձրացավ Ք․ա 336 թվականին։Իշխում էր Ք․ա 336-323 թթ։Նրա ուսուցիչն էր Արիստոտելը։
3. Ալեքսանդր Մակեդոնացին ինչպե՞ս հաղթեց Աքեմենյան Պարսկաստանին։
   Ք. ա. 334 թ․ Մեկեդոնացին սկսեց արշավանքը դեպի արևելք:Ճակատոմարտը տեղի ունեցավ Ք. ա. 331 թվականին Գավգամելա կոչվող քաղաքում որտեղ, պարսկական զորքը ջախջախվեց:
4. Ի՞նչ եք հասկանում հելլենիզմ ասելով։
   Մարդկանց հույն սարքել ։
5. Ալեքսանդրից հետո նրա տերությունը քանի պետության բաժանվեց։
   4
6. Մագնեսիայի ճակատամարտը ի՞նչ նշանակություն ունեցավ Սելևկյան պետության համար։
   Մագնեսիայի ճակատամարտը վերջ դրեց Սելևկյան պետությունը ։։
   
7. Ինչպե՞ս Տիգրան Մեծը բազմեց Սելևկյան գահին։
   Սելևկյանը մագնեսիայի ճակատամարտից հետո մի մասը միացավ Մեծ Հայքին։
   
8. Որո՞նք էին հելլենիստական մշակույթի ձեռքբերումները։
   
   Ալեքսանդր Մակեդոնացի տերության ստեղծմամբ տեղի ունեցավ Հունական և արևելյան մշակույթների փոխներթափանցում
   

Ժամանակին աղքատ մարդ մը կար. որքան կ’աշխատէր, որքան կը չարչարուէր,
նորէն ալ նոյն աղքատը կը մնար: Յուսահատ, օր մը որոշեց երթալ Աստուծոյ մօտ եւ
հասկնալ, թէ ե՞րբ այս աղքատութենէն պիտի ազատէր, եւ ինքն իրեն համար բան մը
խնդրէր: Ճամբան գայլի մը կը հանդիպի.

—Ճամբադ բարի, մարդ-եղբայր, ո՞ւր կ’երթաս,- կը հարցնէ գայլը:

—Աստուծոյ մօտ,- կը պատասխանէ աղքատը,- տարտ ունիմ պատﬔլիք:

—Երբ որ հասնիս Աստուծոյ մօտ,- կը խնդրէ գայլը,- ըսէ որ շատ անօթի գայլ մը կայ,
գիշեր-ցերեկ սար ու ձոր կը պտըտի, ուտելու բան չի գտներ, հարցո՛ւր՝ ﬕնչեւ ե՞րբ
անօթի պիտի մնայ. ըսէ՛ եթէ զինք ստեղծեր ես, ինչո՞ւ ուտելիք չես հասցներ իրեն:

—Լա՛ւ,- կ’ըսէ մարդը եւ կը շարունակէ ճամբան: Շատ կ’երթայ թէ քիչ, կը հանդիպի
սիրուն աղջկայ մը:

—Ո՞ւր կ’երթաս, եղբայր,- կը հարցնէ աղջիկը:

—Աստծոյ մօտ:

—Երբ որ տեսնես Աստծուն,- կ’աղաչէ սիրուն աղջիկը,- ըսէ որ երիտասարդ, առողջ,
հարուստ աղջիկ մը կայ, բայց չի կրնար ուրախ ըլլալ, բախտաւոր զգալ ինքզինք. Ի՞նչ
պիտի ըլլայ անոր վիճակը:

—Կ’ըսեմ,- կը խոստանայ ճամբորդը եւ կ’երթայ ու կը հանդիպի ծառի մը, որ թէեւ
ջրափին կանգնած էր, բայց չոր էր:

—Ո՞ւր կ’երթաս, ով ճամբորդ,- կը հարցնէ չոր ծառը:

—Աստծոյ մօտ կ’երթամ:

—Կեցի՛ր, ես ալ ըսելիք մը ունիմ,- կը խնդրէ չոր ծառը,- Աստծուն կ’ըսես՝ այս ի՞նչ բան է, բուսեր եմ
զուլալ ջուրի ափին, բայց ամառ-ձﬔռ չոր կը մնամ, ե՞րբ պիտի կանաչիմ: Աղքատը այս
խնդրանքն ալ լսեց եւ շարունակեց ճամբան: Այնքան գնաց, ﬕնչեւ գտաւ Աստծուն:
Բարձր ժայռի մը տակ, ժայռին կռթնած, ծեր մարդու կերպարանքով նստած էր
Աստուած:

—Բարի օր,- ըսաւ աղքատը եւ կեցաւ Աստուծոյ առջեւ:

—Բարով եկար- պատասխանեց Աստուած,- ի՞նչ կ’ուզես:

—Այն կ’ուզեմ, որ բոլորին հաւասար նայիս, մէկուն աւար չտաս, մէկուն՝ խաւար, ես
այնքան կը տանջուիմ, այնքան կ’աշխատիմ, նորէն ալ չեմ կրնար կուշտ փորով հաց
գտնել. իսկ շատերը, որ իմ կէսիս չափ ալ չեն աշխատիր, հարուստ ու հանգիստ
կ’ապրին:

—Գնա,- Աստուած ըսաւ,- բախտ տուի քեզի, գնա՛ վայելէ՛…

—Դեռ բան ունիմ ըսելիք, Տէր,- ըսաւ աղքատը եւ պատﬔց անօթի գայլին, սիրուն աղջկան
եւ չոր ծառին խնդրանքները: Աստուած բոլորին ալ պատասխան տուաւ եւ աղքատը,
շնորհակալութիւն յայտնելով, հեռացաւ: Վերադարձին չոր ծառին հանդիպեցաւ:

—Ինծի համար Աստուած ի՞նչ ըսաւ,- հարցուց չոր ծառը:

—Ըսաւ՝ տակդ ոսկի կայ, ﬕնչեւ այդ ոսկին չհանեն, որ արմատներդ հողին հասնին, դուն
չես կանաչիր,- պատﬔց մարդը:

—Ալ ո՞ւր կ’երթաս. եկուր ոսկին հանէ, ինծի համար ալ լաւ կ’ըլլայ, քեզի համար ալ. դուն
կը հարստանաս, ես կը կանաչիմ:

—Չէ՜, ես ժամանակ չունիմ, կը շտապեմ,- պատասխանեց աղքա տը,- Աստուած ինծի
բախտ տուաւ, պէտք է երթամ բախտս գտնեմ, վայելեմ,- ըսաւ ու գնաց:
Հասաւ սիրուն աղջկան.

—Ի՞նչ լուր բերիր ինծի համար:

—Աստուած ըսաւ, որ պէտք է կեանքիդ ընկեր մը գտնես, այն ատեն տխուր չես ըլլար,
ուրախ ու երջանիկ կ’ապրիս:

—Եթէ այդպէս է, ուրեմն դո՛ւն եղիր իմ կեանքիս ընկերը:

—Չէ՜, կեանքիդ ընկեր ըլլաու ժամանակ չունիմ, Աստուած ինծի բախտ տուաւ, պէտք է
երթամ բախտս գտնեմ, վայելեմ,- ըսաւ աղքատը եւ հեռացաւ:
Անօթի գայլը ճամբուն վրայ կը սպասէր.

—Հը, Աստուած ի՞նչ ըսաւ:

—Եղբայր, Աստուծոյ քով գացած ատենս, քեզմէ յետոյ սիրուն աղջկայ մը եւ չոր ծառի մը
հանդիպեցայ. աղջիկն ապսպրեց, որ հարցնեմ թէ ինքը ինչո՞ւ չի կրնար ուրախ ապրիլ,
ծառն ալ՝ թէ ինչո՞ւ ինք գարուն ամառ չոր է: Աստծուն պատﬔցի, ըսաւ՝ աղջկան ըսէ
իրեն համար կեանքի ընկեր մը թող գտնէ, կը բախտաւորուի, ծառին ալ ըսէ՝ տակը ոսկի
կայ, պէտք է այդ ոսկիները հանեն, որ արմատները հողին հասնին եւ կանաչի: Եկայ
իրենց պատﬔցի. ծառն ըսաւ՝ դէ եկուր հանէ ոսկին տար, աղջիկն ալ թէ՝ ես քեզ
կ’ընտրեմ որպէս կեանքիս ընկեր: Ըսի՝ չէ՜, չեմ կրնար, Աստուած ինծի բախտ տուաւ,
պէտք է երթամ բախտս գտնեմ, վայելեմ:

—Իսկ ինծի համա՞ր ինչ ըսաւ Աստուած,- հարցուց գայլը:

—Քեզի համար ըսաւ՝ անօթի մնաս, ﬕնչեւ անխելք մարդ մը գտնես, ուտես, կշտանաս:

—Քեզմէ աւելի անխելք մարդ ուրկէ՞ գտնեմ, որ ուտեմ,- ըսաւ գայլը եւ կերաւ անխելք
աղքատին:

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.

ա) (3 · b + 4) ։ 2, եթե b = 6:

11

բ) 48 ։ (2 · c – 6), եթե c = –1:

-8

գ) (8 – a) ⋅ (a + 5), եթե a = 2:

42

դ) (30 – 3 · d) ⋅ (8 · d – 1), եթե d = –2։
-408

2) Հատվածի երկարությունն է՝ 6 սմ-ին գումարած նրա երկարության

կեսը։ Գտե՛ք հատվածի երկարությունը։
12

3) Աշակերտը կարդաց 90 էջ, որ գրքի 25մասն է։ Քանի՞ էջ կա գրքում։

90×4=360

Լրացուցիչ(տանը)

4) Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.

ա) (7d + 2) – 6 ⋅ (3 – 4a), եթե d = –3, a = –4:

բ) 9 ⋅ (3b + 1) ։ 18 · (4 – 3c), եթե b = 2, c = –1

գ) bdc, եթե b = –2, d = 5, c = –4,

դ) km+2db, եթե k = 0, m = 4, d = –7, b = –8։

5) Արկղից, որում կա 7 սպիտակ և 3 կարմիր գնդիկ, առանց նայելու,

վերցնում են մի գնդիկ։ Գտե՛ք սպիտակ գնդիկ հանելու հավանականությունը։

70%

6) AB հատվածը C կետով բաժանված է երկու մասի, որոնց

միջնակետերի հեռավորությունը 812սմ է։ Ինչքա՞ն է AB հատվածի

երկարությունը։
812×4=3248 սմ

7) Նախատեսված է, որ գործարանը 1 ամսում պիտի թողարկի 1000

լվացքի մեքենա։ Սակայն գործարանը պլանը կատարել է 115 %–ով։

Քանի՞ լվացքի մեքենա է թողարկել գործարանը։

1150

8)* Գտնե՛լ այն բոլոր ծառերի քանակը, որոնք իրարից 5 միավոր

հեռավորությամբ տնկված են ուղղանկյունաձև հողամասում, որի

կողմերն են՝ 120 միավոր և 70 միավոր։


120×70=8400 8400:5=1680

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Ուղղանկյունանիստի չափումներն են՝ 5 սմ, 6 սմ, 4 սմ։ Գտե՛ք նրա

մակերույթի մակերեսը։
5×6=30 5×4=20 6×4=24 30+20+24=74

2) Գրե՛ք խորանարդի մակերևույթի մակերեսի բանաձևը։
A*A*6

3) Կարո՞ղ են արդյոք ուղղանկյունանիստի նիստերի մակերեսների

արժեքները լինել այսպիսին. 3 սմ², 4 սմ², 5 սմ², 6 սմ², 3 սմ², 2 սմ²:

Ոչ

4) Ունենք 2 սմ կող ունեցող մի խորանարդ։ Քանի՞ քառակուսի

սանտիմետրով կավելանա նրա մակերևույթի մակերեսը, եթե

նրա կողը մեծացնենք 1 սմ-ով։

Լրացուցիչ(տանը)

5) Ուղղանկյունանիստի լայնությունը 2 սմ է, երկարությունը՝ 2 սմ-ով

ավելի, իսկ բարձրությունը՝ երկարությունից 1 սմ-ով պակաս։

Գտե՛ք ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսը։

S=2(4×2 + 4×3 + 3×2)=52

S=52

6) Սենյակի պատերը և առաստաղը ներկելու համար անհրաժեշտ

ներկի քանակությունը հաշվելու համար սենյակը պատկերացնում

են որպես ուղղանկյունանիստ: Հաշվե՛ք, թե ինչքան ներկ կպահանջվի

սենյակը վերանորոգելու համար, եթե նրա լայնությունը 4 մ

է, երկարությունը` 6 մ, բարձրությունը` 3 մ, իսկ ամեն 1 մ²-ն ներկելու

համար պահանջվում է 110կգ ներկ:

S=2(6×4 + 6×3 + 3×4)=108 -24=84

110×84=9240 կգ ներկ

7) Ունենք երկու ուղղանկյունանիստ, որոնցից մեկի չափումներն են՝

3 սմ, 1 սմ, 6 սմ, մյուսինը՝ 2 սմ, 5 սմ, 4 սմ։ Ո՞ր ուղղանկյունանիստի

մակերևույթի մակերեսն է ավելի մեծ։

S=2(3×1 + 3×6 + 6×1)=54

S=2(2×5+2×4+4×5)=76

8) Խորանարդիկի կողի երկարությունը հավասար է 1 սմ-ի։ Գտե՛ք

պատկերի մակերևույթի մակերեսը

1. 11×4=44 44+(5×2)=54 2.30×2=60

9) Երկրաչափական պատկերները կազմված են 2 սմ, 3 սմ, 6 սմ չափումներ ունեցող ուղղանկյունանիստներից։ Գտե՛ք  այդ պատկերների մակերևույթների մակերեսները։

S=2(2×3+2×6+3×6)=72

1.72×3=216

2.72×4=288

1.Определите род существительных, допишите окончания прилагательных.

Гор́ячий чай, (муж. род), карт́офельное пюр́е (сред. род), конц́ертный ро́яль(муж. род), голубая эм́аль(жен. род), своб́одное
такс́и(сред. род), городское метр́о(сред. род), тр́удное вр́емя(сред. род), кр́епкий ќофе.

2.Образуйте имена прилагательные.
1) душ ́утром – утренний душ
2) бил́ет на авт́обус – __________________
3) зверь из л́еса – __________________
4) р́ыба из м́оря – морская рыба
5) кн́ига для дет́ей – детская книга
6) шќура т́игра – тигричая шкура
7) вар́енье из абриќосов – абрикосовое варенье
8) ш́апка из м́еха – меховая шапка
9) п́алка из д́ерева – деревяная палка
10) буль́он из ќурицы – курячий бульон

.

2. Образуйте имена прилагательные.
1) душ ́утром – утренний душ
2) бил́ет на авт́обус – __________________
3) зверь из л́еса – __________________
4) р́ыба из м́оря – __________________
5) кн́ига для дет́ей – __________________
6) шќура т́игра – __________________
7) вар́енье из абриќосов – __________________
8) ш́апка из м́еха – __________________
9) п́алка из д́ерева – __________________
10) буль́он из ќурицы – __________________

1. Составьте диалоги по образцу.
   Образец: Что ты будешь делать завтра? – Я буду читать книгу.
   
   завтра
   сегодня вечером
   через 2 часа
   через час

смотреть телевизор
играть в шахматы
помогать маме
убирать квартиру
слушать музыку
учить уроки


Завтра я буду смотреть теливизор.
Сегодня вечером я буду помогать маме убирать квартиру.
Через 2 часа я буду учить уроки.
Через час я буду слушать музыку.

Замените слово „вчера” словом „завтра”, соответственно измените
форму глаголов.

1. Вчера мы играли в шахматы-Завтра мы будем играть в шахмат. 2. Вчера ты отвечал урокы-Завтра ты будеш отвечать уроки. 3. Вчера мы
   убрали наш класс-Завтра мы будем убирать наш класс. 4. Вчера мама сварила обед-Завтра мама будет варить овед. 5. Вчера Ашот дежурил-Завтра Ашот будет дежурить.
2. Вчера бабушка рассказала внуку сказку-Завтра бабушка будет расказывать сказку внуку. 7. Вчера мальчики катались на
   велосипеде-Завтра мальчики будут кататся на велосипеде.
   
   
   
3. Составьте несколько вариантов рассказа по картинкам. Начните их словами:
   
   1.Вчера Толя пришёл из школы в 12 часов. С 12 до часа он делает уроки .
   2.Обычно Толя приходит из школы домой в 12 часов и сразу начинает кушать .
   3.Толя только что пришёл из школы. С 12 часов он начал играть в футбол.

Ջերմաստիճան
Առօրյա կյանքում տարբեր մարմինների ջերմային վիճակը բնութագրելու համար մենք օգտվում ենք տաք, սառը հասկացություններից: Մեր զգայարանների օգնությամբ մենք կարողանում ենք տաք մարմինը տարբերել սառը մարմնից, սակայն տաքացվածության աստիճանն այս դեպքում հստակ չի որոշվում:

Ջերմաստիճանը մարմինների տաքացվածության աստիճանը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծություն է:

ԿԱՐԴԱԼ ԱՎԵԼԻՆ